دسته بندی | عمران |
بازدید ها | 0 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 5681 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 45 |
گزارش کارآموزی اجرای ساختمان مسکونی شرکت چکاد افزار گلستان در 45 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
انواع ساختمان 1
1- ساختمان با مصالح بنایی یا ماسونری یا ساختمان با دیوار باربر 1
2- ساختمان های اسکلت بتن مسلح 1
مراحل اجرایی ساختمان 2
سفت کاری 3
نازک کاری 3
پیاده کردن نقشه و عملیات خاکی 3
گودبرداری محل زیرزمین 6
پی کنی 7
پی سازی 7
پی های غیر مسلح 7
پی های مسلح 8
انواع فنداسیون های گسترده بتون مسلح 9
آرماتور گذاری 10
آرماتورهای طول یا راسته 12
خاموت 12
ادکا 13
بتن ریزی 13
دیوارها 14
- دیوارهای حایل 15
- دیوارهای باربر 15
- دیوارهای زیرزمین 15
- دیوارهای غیرباربر 16
- دیوارهای برشی 16
ستون 17
نکاتی در مورد ستونهای لاغر 18
پله های بتن مسلح 19
انواع پله های بتن مسلح 19
آجر 20
قیر 20
گونی 21
عایق کاری با قیر و گونی 23
ساختمان های اسکلت فلزی 28
مزایای ساختمانهای اسکلت فلزی 28
شیب بندی 30
اجرای پله 30
سقف تیرچه و بلوک 31
اندود ها 32
گچ 37
کاشی کاری 37
تاسیسات مکانیکی 38
سنگ 39
شیشه 41
در و پنجره 43
انواع در و پنجره در ساختمان های مسکونی 44
درها 44
نماها 44
درهای خارجی 44
انواع سنگ چینی 45
مقدمه :
در سالهای اخیر دانشجویان زیادی در رشته عمران سراسر کشور پذیرفته می شوند و به همین نسبت فارغ التحصیلان این رشته یعنی مهندسان عمران هم با سرعت پا به عرصه کار می گذارند .
مهندسی عمران شغلی پشت میزی نیست و یک فارغ التحصیل باید به امور اجرایی کاملا تسلط داشته باشد . در این بین دانشگاهها با ارایه واحدهایی نظر آزمایشگاهها واجرا و واحدهایی نظیر اینها مخصوصا کارآموزی سعی در یاری دانشجویان برای تلسط بر امور اجرایی دارند . با این حال بسیاری مشاهده می شوند که از مهارت اجرا بهره مند نیستند .
امید است در سالهای آتی باتغییراتی در سیستم ارائه واحد عمران تعداد واحد های کاراموزی و ترمهای آن افزایش پیدا کند .
انواع ساختمان :
انواع ساختمان از نظر سیستم، باربری قطعات ساختمان و نوع مصالح به کار رفته در سیستم باربر ساختمان آنها را به پنج قسمت تقسیم می شود :
1- ساختمان با مصالح بنایی یا ماسونری یا ساختمان با دیوار باربر :
دراین نوع ساختمان ها باربرهای کف و سقفها و دیوارها به دیوار منتقل شده و از دیوار به پی و از آنجا به زمین انتقال می یابد به همین خاطر این گونه ساختمان ها به ساختمان های با دیوار باربر نیز موسوم اند.
از نظر مصالح دیوار باربر دیوارهای آجری، دیوارهای سنگی و دیوارهای با بلوک سیمانی را می توان نام برد. دیوارهای خشتی و گلی هم در بعضی از روستاهای دوردست هنوز کاربر دارد که چون مقاومت چندان برابر زلزله ندارند در حال منسوخ شدن بوده و ساخت آنها توصیه نمی گردد مگر در موارد خیلی ضروری و آن هم با ایجاد تسهیلات لازم.
بر طبق آئین نامه ماده 2800 (طرح ساختمان در برابر زلزله) به علاوه ی طبقه زیر زمین می توان ساخت و چنانچه تعداد طبقات بیشتر باشد مجاز به ساخت این گونه ساختمان ها نیست.
2- ساختمان های اسکلت بتن مسلح :
در این جا مانند قابهای فلزی بار توسط قاب عمل می شود. فقط جنس قاب از بتن مسلح می باشد منظور از بتن مسلح بتنی است که در داخل آن به تعداد لازم و کافی میلگردها کار گرفته شده و هر دوی مصالح (بتن و میلگرد) در مقاومت قطعه در برابر بتنهای فشاری مقاومت می نماید البته بتن در برابر تنشهای کششی مقاومت کرده و گاهی در مقابله با تنشهای فشاری هم با بتن مشارکت می کند.
مراحل اجرایی ساختمان :
اجرای یک ساختمان را می توان به سه مرحله عملیات خاکی، سفت کاری و نازک کاری تقسیم نمود.
عملیات خاکی شامل پیاده کردن نقشه تسطیح زمین، پی کنی، گود برداری، حفر چاه های فاضلاب و از این قبیل کارها می باشد .
سفت کاری :
اصولاً به اجرای اسکلت بندی ساختمان مربوط می شود. که شامل پی سازی، دیوار چینی، عایق کاری، اسکلت بندی و ستون، تیرریزی اجرای سقف شیب بندی و از این قبیل مسائل می باشد.
نازک کاری :
شامل کارهایی از قبیل اندودها، سفید کاری، کاشی کاری، سنگ نما، فرش کف ، موازییک یا سنگ پلاک، نقاشی، در و پنجره ، نماسازی ، شیشه ، لوله کشی ، نصب ادوات برقی و مکانیکی و سایر موارد تا تشکیل ساختمان خواهد بود.
پیاده کردن نقشه و عملیات خاکی :
اولین مرحله از اجزای ساختمان، پیاده کردن نقشه می باشد که عبارت است از انتقال اندازه های روی نقشه در روی زمین با ابعاد و مقیاس طبیعی. معمولاً نقشه پی کنی یا پی سازی را در روی زمین پیاده می نمایند بهتر است قبل از پیاده کردن نقشه روی زمین مورد احداث تسطیح گردیده و کلیه مواد و خاکهای زائد و نباتی وریشه های احتمالی گیاهان، برداشته و از محل کارگاه خارج گردد.
پیاده کردن نقشه را می توان به دو صورت انجام داد :
1- با استفاده از دوربین نقشه برداری برای ساختمان ها با پلان بزرگ و متنوع
2- با استفاده از متر و طناب برای ساختمان های معمولی
در اینجا فقط روش استفاده از متر و طناب برای پایده کردن نقشه شرح داده می شود:
برای پیاده کردن نقشه وسایل مورد نیاز برای کار شامل متر، طناب میخ چوبی و گچ می باشد در صورتی که زمین دارای شیب باشد به شمشه، تراز و شاقول نیز نیاز
می باشد. منظور پیاده کردن زوایای قائمه در روی زمین است که با استفاده از قضیه فیثاغورت در زمین مثلث قائم الزاویه عمل پیاده کردن نقشه را انجام می دهیم . در مثلث قائم الزاویه مربع وتر برابر است با مجموع مربعات دو ضلع دیگر :
حال اگر مثلثی داشته باشیم که طول و عرض اضلاع آن 5 متر و دیگر اضلاع آن 3 و 4 متر باشد ، مثلث حتماً قائم الزاویه خواهد بود. زیرا روش کار بدین صورت است که : یک محور مشخص را در نظر می گیریم بنابراین سه ضلع ساختمان معلوم و مشخص است که این محور را به وسیله میخ کوبی در دو انتهای آن و طناب کشی مشخص می کنیم.
از یک نقطه معلوم A در روی یک محور که یک گوشه از کار می باشد، شروع می کنیم در این نقطه A میخ چوبی کوبیده و به دور آن طناب کشی نموده و یک سرطناب را در امتداد AB قرار داده و طرف دیگر طناب را در امتداد حدود عمود بر ان قرار می دهیم.
از نقطه A به ول دقیق 4 متر در امتداد ثابت AB علامتگذرای می کنیم (نقطه B) سپس از نقطه A روی طناب و در امتداد AC به طول دقیق 3 متر علامت می گذاریم. (نقطه C) طناب را در امتداد AC آنقدر جابجا می کنیم تا فاصله BC دقیقاً 5 متر شود در این صورت محور AC عمود بر محور AB خواهد بود و زاویه قائمه ABC پیاده شده است به همین ترتیب می توان ساختمان را پیاده نمود. برای کنترل از صحت پیاده شدن بایستی مستطیل پیاده شده را در نظر گرفت و قطرهای اصلی آن را اندازه گرفته که بایستی با هم برابر باشند. چنانچه برابر بود عملیات به درستی انجام شده و در غیرن این صورت بایستی مجدداً کنترل شود.
نقشه های ساختمان معمولا در دو جهت عمود بر هم محوربندی شده اند که این محورها در یک جهت با اعداد و در دو جهت عمود با حروف مشخص شده اند. هدف از پیاده کردن نقشه تعیین محل این محورها در روی زمین است که به توجه به ابعاد پی کنی و پی سازی و غیره این محورها برای پی کنی ، پی سازی نصب صفحه، ستون نصب ستون و دیوار چینی به کار می آید و چون در هنگام پی کنی این محورها از بین می روند، لذا آنها را تا فاصله 2 الی 3 متر به جلو و خارج انتقال داده میخ کوبی می نمایند تا در مواقع لزوم دیگر بتوان با استناد به آنها کارها را انجام داد . مسأله دیگر این است که از نظر کارهای ارتفاعی بایست یک نقطه ثابت و مشخص در روی زمین در نظر گرفت که ارتفاع بقیه نقاط ساختمان سازی نسبت به آن سنجیده شود ، این نقطه مشخص که به نمال می تواند با مشخص کردن محلی از دیوار همسایه باشد، با بتن ریزی با ابعاد دلخواه مثلاً 20*20 در 40 سانتی متر در نقطه خارج از ساختمان تعیین نمود.
عملیات خاکی در ساختمان شامل موارد زیر است :
1- برداشت خاکهای زائد و نباتی و ریشه کنی درختان و گیاهان و خارج نمودن آنها از محل مورد احداث
2- تسطیح و رگلاژ و در صورت لازم غلطک زنی و کوبیدن
3- پی کنی جهت اجرای فنداسیون (پی)
4- گودبرداری محل احداث زیرزمین
5- کانال کنی برای محل احداث کانال های تأسیسات
6- حفر چاه های فاضلاب
7- خاک ریزی کف اتاقها به میزان لازم در طبقه مجاور زمین طبیعی (طبقه همکف) با خاک مناسب و کوبیدن آنها با وسائل مناسب.
قیر :
قیر یک ماده سیاه رنگ سختی است که با خاصیت چسبندگی که درگرما به تدریج ذوب و آهکی می شود و به صورت معدنی و پالایشی یا نفتی تولید می گردد . قیر در انواع مختلف تهیه می گردد :
مشخصات عمومی قابل توجه در کلیه قیرها عبارتند از :
1- چسبندگی 2- رنگ ثابت 3- قابلیت ارتجاع 4- غیر قابل نفوذ بودن در برابر آب با رطوبت 5- قابلیت حل در بعضی از حلال ها بدون از دست دادن خواصش 6- مقاوم در مقابل اسیدها و بازها و نمک 7- تشکیل دهنده قشر نازک پایدار بر روی اجسام مختلف 8- عایق در مقابل جریانهای الکتریکی قیر در بعضی موارد برخی ازویژگی های خود را از دست می دهد . به طوری که نمی توان به خوبی از آن استفاده کرد ای موارد عبارتند از :
1) در حرارت زیاد تجزیه شده وتوام با اشتعال به ذغال تبدیل می شود . هنگام حرارت دادن قیر جهت ذوب و مصرف آن بایستی دقت نمودکه قیر سوخته . خاصیت چسبندگی خود را از دست بدهد وجود آب در داخل قیر در حال گرم شدن باعث شعله ور شدن و در نتیجه سوختن آن می گردد که در این مورد بایستی دقت لازم بعمل آید . علامت قیر سوخته آن است که رنگ آن قهوه ای بوده وخاصیت چسبندگی ندارد ودر حالی که قیر سالم دارای رنگ مشکل براق وچسبنده است .
2) در محیط مرطوب و آلوده به خاک نرم چسبندگی ندارد .
3) در مقابل فشار و حلال ها تغییر شکل می دهد .
گونی :
به عنوان الیاف نگهدارنده قیر به کار می رود ، گونی مورد مصرف برای عایق کاری بایستی درجه 1 ( ریز بافت ) بوده و کلیه سوراخ های آن با قیر پر گردد . گونی بایدکاملاً سالم وعاری از هر گونه آلودگی از قبیل مواد روغنی باشد . هنگام مصرف گونی نبایستی چروکیده باشد و وزن گونی بایستی حدود 350 الی 400 گرم باشد .
کلیات در مورد عایق کاری رطوبتی :
1) سطح زیر عایق کاری باید صاف وتمیز باشد ، بنابراین زیر عایق را به ضخامت حداقل 2 سانتی متر با یک قشر ملات ماسه سیمان به صورت لیسه ای اندود
می نمایند . ( لیس زدن ) تا بستری مناسب برای ایزولاسیون ایجاد گردد .
در عایق کاری بام به جای اندود ماسه و سیمان می توان از یک یا چند لایه آسفالت نرم به ضخامت حداقل 2 سانتی متر استفاده نمود .
2) عایق کاری باید بر روس سطوح و مرطوب و نم دار به هیچ وجه مجاز نیست .
3) هنگام بارندگی به هیچ وجه نباید عمل عایق کاری انجام پذیرد .
4) به کار بردن میخ برای نصبت ورق های عایق کاری ممنوع می باشد .
5) در محل هایی که عایق کاری در بیش از یک لایه انجام میگیرد ، لایه های متوالی بایستی عمود قرار بگیرند .
6) ورق های عایق بایستی حداقل به اندازه 10 سانتی متر با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند و با قیر کاملاً به یکدیگر بچسبند .
) عایق کاری روی دیوارهای اجرا شده در پایین تر از سطح زمین ( یعنی دیوار با خاک در تماس می باشد و بایستی به وسیله یک دیواره آجری 11 سانتی با ملات ماسه سیمان محافظت گردد ، لبه بالای عایق کاری هیچ گاه نباید پایین تر از تراز طبیعی زمین یا سطح تمام شده باشد
8) در حین اجرای عملیات سطح عایق کاری شده باید از هر گونه آسیب دیدگی و یا مجاورت در برابر عوامل خورنده نظیر آهک محافظت شود.
عایق کاری با قیر و گونی :
در عایق کاری با قیر و گونی یک سری نکات کلی بایستی رعایت شوند که اهم آنها عبارتند از :
1) در دمای کمتر از 4 درجه سانتی گراد انجام نگیرد .
2) به قیرهای مصرفی جهت ذوب کردن بیش از 177 درجه سانتی گراد حرارت داده نشود ، حرارت بیشتر خواص قیر با به دشت کاهش می دهد .
3) قیر باید تا هنگامی که گرم و به صورت روان است ، مصرف شود .
عایق کاری دیوارهای زمین :
همان گونه که گفته شد در کلیه قسمتهای پشت دیوار خاکریزی می شود و یا در پشت دیوار خاک قرار دارد ، من جمله دیوار زیر زمین ، که جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار بایستی آن را عایق بندی نمود .
نحوه کار به این صورت است که پس از کرسی چینی عایق افقی روی کرسی رفت و برگشت قائم انجام می دهیم . برگشت قائم قیر و گونی حداقل به ارتفاع 20 سانتی متر بایستی انجام شود . همان طوری که گفته شد سطح زیر قیر و گونی بایستی اندود سیمان و ماسه لیسه ای شود .
پس از اجرای اندود ماسه و سیمان لیسه مراحل اجرای قیر و گونی به ترتیب زیر می باشد :
1- پخش یک لایه قیر 60/70 ( قیرشل ) مذاب به مقدار 5/1 کیلوگرم به متر مربع بر روی سطح ماسه سیمان لیسه ای به طور یکنواخت .
2- در حالی که قیر هنوز گرم است ، یک لایه گونی روی آن گسترده و بر روی سطح فشار داده شود به طوری که در تمام نقاط کاملاً به قیر بچسبد .
3- لایه از قیر مذاب 60/70 به مقدار یک کیلوگرم در هر متر مربع به طور یکنواخت بر روی گونی فوق پخش شود به طوری که تمام سطح گونی را بپوشاند .
تذکر :
در مناطق گرمسیر و یا در مواردی که ممکن است قیر به واسطه مجاورت با دودکش ها و یا لوله های آب گرم ،گرم شود به جای قیر شل 60/70 باید مخلوط به نسبت دو سوم قیر 60/70 (قیرشل) و یک سوم قیر 25/85 ( قیر سفت ) به کار رود .
مراحل اجرای قیر گونی دوار زیر زمین به ترتیب زیر است :
1- اجرای یک تیغه آجری 11 سانتی باملات ماسه و سیمان از روی کف کرسی تا کف زمین طبیعی یا کف تمام شده محوطه تیغه جهت محافظت از عایق قیر و
گونی می باشد .
2- اندود ماسه سیمان لیسه ای به ضخامت 2 الی 3 سانتی متر روی تیغه محافظ مذکور اجرا می شود .
3- پخش یک لایه قیر60/70 به طور یکنواخت و در حالت مذاب بر روی اندود ماسه سیمان فوق ، پخش قیر از بالا به پایین انجام میگیرد . قیر باید سطح را کاملاً بپوشاند و هیچ منفذی بدون قیر اندود باقی نماند .
4- چسباندن گونی روی قیر فوق در حالی که قیر هنوز گرم است که به صورت گسترده بر روی سطح فشار داده شود به طوری که در تمام نقاط کاملاً به قیر بچسبد .
چنانچه لایه های گونی به صورت افقی نصب شوند ، بهتر است که انجام کار با چسباندن گونی از پایین به بالا صورت گیرد .
همان گونه که گفته شد ، لایه های گونی حداقل 10 سانتی متر هم پوشانی داشته باشند
5- بعد از اینکه در کل سطح گونی نصب شد مجدداً یک لایه قیر 60/70 به مقدار یک کیلوگرم در متر مربع به طور گسترده و یکنواخت بر روی گونی فوق اندود می شود به طوری که تمام سطح کار کاملاً از اندود قیر پوشانده شود و هیچ منفذی باقی نماند چنانچه خواسته باشیم از دو لایه گونی استفاده نمائیم لایه دوم بایستی در جهت عمود بر لایه قبلی انجام گیرد . پس از انجام ایزولاسیون به طریق فوق دیوار اصلی زیر زمین را چسبیده این لایه ایزولاسیون اجرا می کنند .
بایستی دقت نمود که هنگام آجر چینی آسیب به قیر گونی انجام شده نرساند .
عایق روی کرسی چینی ( پی ) :
پس از انجام کرسی چینی و همچنین لبه های قائم را به ارتفاع حداقل 20 سانتی متر اندود ماسه سیمان لیسه ای کشیده و سپس به طریق مشابه قبلی قیر گونی انجام شود . جهت جلوگیری از آسیب دیدگی قیر و گونی به ویژه در محل درها که دیوار چینی نمی شود و یا مکان هایی که ممکن است دیوار چینی بعداً انجام شود بهتر است روی قیر گونی انجام شده و یک لایه اندود ماسه سیمان کشیده شود .
در ساختمان ها با مصالح بنایی معمولاً پس از تاجرای عایق قیرگونی روی آن یک رج آجر می چینند که هم مبنای اداره کار در ارتفاع می باشد و هم عایق قیر گونی از صدمات احتمالی محافظت می شود .
عایق پشت بام :
بامها به طور کلی بر دو نوع هستند : 1 – بام های شیب دار 2- بام های مسطح
اجرای بام های شیب دار بیشتر در نقاطی که بارندگی زیاد است ، مانند شمال ایران رواج گسترده داشته و اجرای خاص خود را دارد و بیشتر به صورت خرپای اجرا شده و یونش روی آن معمولاً ورقهای گالوانیزه یا ورقه های آز نسبت سیمانی نظیر ایرانیت و یا انواع دیگر آن می باشد .
مراحل اجرای عایق بام و نظایر آنها :
1) پس از اجرای سقف ( طاق ضربی ، تیرچه بلوک یا هر سیستم دیگر ) با استفاده از بتن سبک پشت بام را شیب بندی می نمائیم . این شیب بیش از 1 تا 3 درصد به سمت ناودان ها می باشد .
عمل شیب بندی توسط کروم بندی انجام می پذیرد ، به این ترتیب که با ریسمان کشی و یا آجرچینی از بلندترین نقطه شروع و با پایین ترین نقطه که محل ناودانها می باشد ، سیستم کلی پشت بام را مشخص نموده و در فواصل بین کروم بندی ها این بتن سب را می ریزند و بدین طریق سطح شیب دار به دست می آید .
2) پس از تمیز کردن سطح شیب دار فوق یک قشر ملات ماسه سیمان به ضخامت حداقل 2 سانتی متر و با عیار 1 به 4 ( 300 کیلوگرم بر متر مکعب ) اندود می شود . اندود باید بهصورت صاف یا لیسه ای باشد به جای اندود ماسه و سیمان می توان از آسفالت نرم با همین ضخامت استفاده شود .
3) یک قشر قیر مذاب 60/70 به مقدار حداقل 2 کیلوگرم در متر مربع یکنواخت روی سطح فوق پخش می شود به طوری که تمام سطح را بپوشاند .
4) یک لایه گونی خشک و تمیز بدون چروک بر روی سطح قریی فوق کشیده
می شود و با فشار آنرا کاملا به قیر می چسبانیم به طوری که در تمام نقاط کاملا به قیر بچسبد .
5) قشری از مخلوط قیر 60/70 و قیر 85/25 به نسبت مساوی و به صورت مذاب و به مقدار 5/1 کیلوگرم در هر متر مربع به طور یکنواخت بر روی گونی پخش می گردد .
6) مجددا یک لایه گونی مطابق بند 4 بر روی اندود قیری فوق اجرا می شود این لایه گونی در جهت عمود با لایه اولی بایستی اجرا شود .
7) لایه ای مخلوط از قیر مذاب 6/70 ، 25/85 به نسبت 1 به 2 به مقدار 5/1 کیلوگرم بر متر مربع بر روی آخرین لایه گونی به طور یکنواخت که تمام سطح را بپوشاند پخش گردد .
8) پس از انجام عایق قیر گونی به طریق فوق جهت محافظت از آن بایستی روی آن را با آسفالت یا موزائیک فرش پوشاند . در صورتی که پوشش محافظ آسفالت باشد ، باید روی عایق را با یک قشر 3 سانتی آسفالت به عیار 160 تا 180 کیلوگرم بر متر مکعب پوشاند و با غلطک دستی کاملاً متراکم نمود . اما چنانچه پوشش محافظ عایق موزائیک یا آجر سیمانی باشد بهتر است که یک قشر ماسه درشت به ضخامت حداقل 5 سانتی متر روی عایق پخش گردد . برای جلوگیری از داخل شدن دانه های ماسه به داخل ناودان ها ، اطراف سوراخ ناودان را با جدار فلزی مشبک گالوانیزه می پوشانیم پس از پخش کردن ماسه فوق ، روی آن را با موزائیک یا آجر سیمانی بدون ملات فرش می نمایند فقط لاز درزها را با دوغاب سیمانی یا ماسه نرم یاخاک سنگ پر می کنند .
دسته بندی | معماری |
بازدید ها | 1 |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 506 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 23 |
پاورپوینت بررسی کاخ گلستان نگین کاخ های تهران در 23 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx
کاخ گلستان مجموعهای از بناهاست که در میدان ارگ تهران واقع است بناهای این کاخ در زمانهای مختلف ساخته شدهاند.
فهرست:
بخش اندرونی کاخ گلستان
ایوان تخت مرمر
حوضخانه
تالار عاج یا سفرهخانه
تالار سلام
تالار آیینه
شمسالعماره
خلوت کریمخانی
موزه مخصوص
نگارخانه
کاخ گلستان و معماری ایرانی
تمامیت
اصالت
حفاظت و مدیریت مورد نیاز
کاخ گلستان یکی از آثاری است که به تازگی در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. این کاخ با تمام زیباییهای وصفناپذیرش شاهد حکمرانی سلاطینی بوده که در کمال خودخواهی و با نگاهی از سر کوتهفکری به مردمی نجیب و صبور حکم راندهاند.
اما شاید امروز باید قدردان این حضرات باشیم که برای آسایش دنیای خود بناهای فاخری بهجا گذاشتهاند که حاصل هنر والای هنرمندان این ملک و خون دل صدها و صدها رعیت دلسوخته است. کاخ گلستان یکی از یادگارهای تهران در روزگار حکمرانی سلسله پادشاهی قاجاریه است که به واسطه اتفاقات مهمی که در آن رخ داده، از سایر کاخهای سلطنتی که در شهر تهران قرار دارد شناخته شدهتر و نام آشناتر است.
ناصر نجمی در کتاب «طهران در عهد ناصری» مینویسد که وجه تسمیه کاخ گلستان به دلیل قرار گرفتن و محصورشدن آن در باغ یا گلستانی بوده که پیرامون آن باغچههایی قرار داشته و خیابانهای دراز و مشجری که در کنار آنها درختان چنار و سرو سر به آسمان کشیده بودند.
قدمت این کاخ به زمان سلطنت شاه طهماسب اول صفوی بازمیگردد و از چند کاخ و عمارت جداگانه تشکیل شده که مهمترین آنها در زمان قاجاریه ساخته شده و به عنوان محل سکونت شاهان قاجار مورد استفاده بوده است.
کاخ گلستان مسکن پادشاهانی چون آغا محمدخان قاجار، فتحعلیشاه قاجار، ناصرالدینشاه قاجار و مظفرالدین شاه قاجار بوده و دیگر پادشاهان قاجار و پهلوی بیشتر اوقات در سایر کاخهای واقع در تهران اقامت داشتهاند.
این کاخ را با وجود کاخهای متعدد در آن میتوان به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم کرد که البته اکنون فقط بخش بیرونی آن باقی مانده؛ چراکه به واسطه تنفری که رضاشاه پهلوی از پادشاهان قاجار داشت، به بهانه از بینبردن مکانی که شاهان قاجار در آن به شهوترانی میپرداختند آنجا را خراب کرد و وزارت دارایی به جای آن ساخته شد.
دسته بندی | معماری |
بازدید ها | 18 |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 2782 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 18 |
دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
بازدید ها | 12 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 294 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 256 |
بررسی خداشناسی سعدی با تکیه بر صفات باری تعالی
چکیده:
آنچه در این مجموعه گرد آمده است نتیجه بررسی دو اثر بزرگ سعدی – گلستان و بوستان –به تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی است. هدف اصلی نگارنده بررسی خداشناسی سعدی با تکیه بر صفات باری تعالی بوده است.بخش اول شامل چکیده و پیش گفتار و مقدمه میباشد.
در بخش دوم، زندگی شیخ اجل سعدی بیان گردیده و در معرفی اجمالی او، اعم از تاریخ تولد، محل رشد، سفرها و استادان ، آثار و در آخر تاریخ وفات از منابع معتبر استفاده شده است.
بخش سوم به تبیین ویژگیهای سیاسی، اجتماعی، ادبی دوران سعدی پرداخته است.
در بخش چهارم خاستگاه فکری او مورد بررسی قرار گرفته است تا از این طریق ریشههای فکر و اندیشة او و آبشخور باورهایش معلوم گردد. از این رو به بررسی شباهتهای سعدی با شهاب الدین ابوحفص سهروردی ،ابوالفرج بن جوزی، محمد و احمد غزالی همت گماشته شده است.
در بخش پنجم با طرح این فرضیه که سعدی عارف است یا سخنوری متشرع، با بیان مضامین عرفانی و بیانات شرعی او، به فرضیه مورد نظر پاسخ داده شده است و در این حین با نگرش و تأمل در دو کتاب مشهور و معروف او «گلستان و بوستان» به آنچه تصدیق تشرع و عرفان اوست اشاره و نتیجه گیری شده است.
بخش ششم اختصاص به اصلی پایان نامه یعنی صفات و اسمای باری تعالی در دو اثر مذکور داشته و هر یک را به ترتیب الفبایی و به صورت مستقل با استناد به نوشتهها و سرودههای شیخ آورده شده است.
در بخش هفتم صفتهایی را که سعدی به ندرت از آنها استفاده کرده است به ترتیب الفبا یاد کرده است.
در بخش هشتم با بررسی اوصاف جمالی وجلالی به فرضیه های اصلی رساله پاسخ داده و نتیجه کلی پژوهش بازگو شده است.
پیش گفتار
این پژ وهش،دو اثر گران قدر گلستان و بوستان از خداوند گار سخن – شیخ اجل – سعدی شیرازی را مورد بررسی قرار داده و کوشیده است از خلال آن تصویر روشنی مشخصی از خدای سعدی ارائه دهد.
پیشینه تحقیق :
در باب ویژگی های فکری سعدی در حوزه معرفتی (Theology) تا کنون مقالههای پراکنده ای نگا شته شده است.
شادروان دکتر غلامحسین یوسفی در کتاب« دیداری با اهل قلم » و نیز مقدمه ای که بر دو کتاب گلستان و بوستان نگاشته اند وزنده یاد دکتر« عبدالحسین زرین کوب »در مجموعه «حدیث خوش سعدی » و دکتر«محمد علی اسلامی ندوشن » در کتاب « چهار سخنگوی وجدا ن ایرا نی/ اسلامی» و نیز شادروان «علی دشتی » در کتاب «قلمرو و سعدی» بیشترین نکات را در این مورد ابراز داشته اند : اما به نظر می رسد تا کنون پژوهش سازمان یافته ای که مبتنی بر صفات و اسمای الهی مندرج در بوستان و گلستان باشد صورت نگرفته است .
مساله تحقیق :
این رساله در پا سخ این پرسش ها تدوین شده است.
خدای سعدی با توجه با توجه به دو کتاب تعلیمی او گلستان و بوستان – چگونه خدایی ست ؟
بیشترین صفات یا صفتی که از دید سعدی بر ازنده و یا معرف اوست کدام / کدام هاست ؟
و آیا صفاتی که وی به عنوان صفات ممتاز با بیشترین بسامد در مورد پروردگار به کار می برد ،در مورد انسان ها نیز به کار رفته است ؟یعنی آیا سعدی آدمیان را نیز شایسته تخلق به همان صفات میداند یا خیر؟
روند پژوهش :
نگارنده این پژوهش ، با مطالعه و فیش برداری از دو اثر -گلستان و بوستان- از دیدگاه خداشناسی و بررسی چند اثر مهم در این زمینه،همت گماشته است.
مقدمه:
سعدی در تاریخ ادب فارسی شاعری بزرگ و نویسندهای توانا وادیبی فرزانه شناخته شده است. بیت های بلندی که وی به صورت غزل، قصیده ، رباعی و ترجیع بند سروده از یک سو و دو کتاب مشهور او – بوستان و گلستان- از سوی دیگر دلیل آشکاری بر فسحت میدان ادب و ابداع در تعبیر، در آثار اوست.
بازنگری شعر و اندیشههای والای سعدی در هر عصر و زمان و گلگشت در بوستان و گلستان وی که، مشحون از عطر گلهای فرهنگ اسلامی است، آدمی را به کمال انسانی و معنوی رهنمون میسازد.
آثار سعدی بازگوی تلاش او برای بیان معرفت خداست. در مجموعه او، همه پدیدهها هدفمند است،تا انسان را از معرفت غریزی به معرفت ربانی فرصت عروج بخشد.
برگ درختان سبز پیش خداوند هوش هر ورقی دفتری ست معرفت کردگار
«کلیات، ص 509»
«تسبیح کائنات، آمد و شد خورشید و ماه و پویائی و کارگری و رسالت باد و ابر و باران، شکوه کوهساران و دریاها، درختان، مرغان نغمه خوان، گیاهان و میوههای الوان، مراحل تکوین جنین ، یادکرد صفات جلال و جمال الهی و ده ها موضوع دیگر، آرمان شعری سعدی را در شناخت خداوند تشکیل میدهد.» ([1])
شیخ اجل، اشعار بلندی را در توحید سروده است که به صفات الهی چه جمالی و چه جلالی اشاره دارد و او را به داشتن علم و قدرت و لطف و کبریا ... توصیف میکند و ذات پاکش را از هر شائبه ای منزه می شناسند.
وصف این معانی در آثار گوناگون او بویژه بوستان هویداست. او علاوه بر دعوت انسانها به شناخت حق،آنها از تفکر در ذات الهی نهی میکند:
نه هر جای مرکب توان تاختن که جایی سپر باید انداختن
«بوستان، ص 35»
او طی طریق، تفکر در آثار و آیات و آلاء حق میداند نه تفکر بیحاصل در ذات اقدس الهی زیرا که:
خاصان در این ره فرس راندهاند به لااحصی از تگ فروماندهاند
«بوستان، ص 35»
او معتقد است اگر انسان در این وادی بیکران، طالب فرس راندن است باید آیینه دل را صیقل دهد و آنگاه که عشق الهی در دل او تابید با بال محبت در آسمان عشق به پرواز در آید.
خواننده ارجمند در این رساله علاوه بر آشنایی با سعدی و دوران او از جهت های مختلف به طرز تفکر و چگونگی عقاید او آگاهی مییابد.
با توجه به موضوع رساله- که خداشناسی سعدی با تکیه بر صفات الهی ست- نگارنده صفات ذکر شده در گلستان و بوستان را استخراج کرده و با استناد به جمله ها و ابیات سعدی به توضیح آنها پرداخته است.
در ابتدا آیات در بردارنده هر صفت در ذیل همان صفت ذکر شده و بعد در صورت لزوم برخی صفتها را از لحاظ لغوی معنی کرده است و سر انجام با آوردن نمونه های صفت مورد نظر از گلستان و بوستان،نظریه شیخ بیان شده است.
در انتها با بررسی اوصاف الهی، با توجه به بسامد بالای صفات جمالی، نگارنده بر آن بوده است که شیخ اجل بر رحمانیت حق بیش از قهاریت و جباریت او تکیه داشته و این معرفت ناشی از حالت روحانی وی بوده که ذات مطلق را نه به برهان بلکه به ذوق و وجدان درک کرده است.
از آنجا که هر اثری ناگزیر از عیب و نقص است، اینجانب نیز طبیعتاً کار خود را مبرّا از نقص و خطا نمیداند و امیدوار است ، کمبودها و نارساییهایی که از دید بنده پنهان بوده از راه تذکار استادان صاحب نظر جبران شود.
زندگی سعدی
زندگی سعدی:
«الشیخ الامام المحقق ملک الکلام افصح المتکلمین ابو محمد مشرف الدین ( شرف الدین ) مصلح بن عبدالله بن مشرف السعدی الشیرازی» ، از شاعران بزرگ زبان و ادب فارسیست. (1)
غیر از لقب اکتسابی او – «افصح المتکلمین» – که هنرش به او بخشیده ، در شناسنامة او ، تکلیف هیچ چیز دیگر روشن نیست.(2)
«ابوبکر بیستون» که چهل واندی سال بعد از شیخ ، کلیات و غزلیات او را جمع کرده و منظم ساخته است در مقدمهای که بر دیوان او نوشته، او را « مشرف المله و الدین مصلح الاسلام و المسلمین » میخواند.
«حمدالله مستوفی» در «تاریخ گزیده» سعدی را «مشرف الدین مصلح شیرازی» معرفی میکند.
در نسخة کهنهای از کلیات که در 716 کتابت یافته و متعلق به «لقمان الدوله» بود در سال 1326 مورد استفادة «فروغی» برای تصحیح چاپ دیوان قرار گرفت، بخش «طیبات» بدین عبارت خاتمه میپذیرفت: « و قد نقل هذا من حظ الامام المحقق المغفور مشرف المله و الدین مصلح السعدی.....» و قطعه سنگی که هنگام کندن زمین پیرامون آرامگاه سعدی برای تعمیر اسفالت از خاک بیرون آمد و در موزة «فارس» حفظ شده است و گمان میکنند مربوط به سر در مقبرة قدیمی پیش از تعمیر «کریم خانی» بوده باشد. بر این پاره سنگ به خط ثلث، آیاتی از «قرآن» و شعری از سعدی و عباراتی در توصیف او که به نام سعدی ختم میشده است که فعلاً دو کلمة اول و آخر آن بر جا مانده است: « ابو عبد.... السعدی » که به قرینه « ابو عبدالله .... سعدی » باید باشد.
«جامی» در «نفحات الانس» نام او را «مشرف الدین مصلح بن عبدالله» و در «بهارستان» «شیخ مصلح الدین» مینویسد. نظر «ابن فوطی بغدادی» در کتاب «مجمع الالقاب» قدیمترین روایت راجع به معرفی اوست که بدین نام میخواند: « مصلح الدین ابو محمد عبدالله بن مشرف بن المعروف با السعدی الشیرازی »
روایتها بسیار است و «محیط طباطبایی» معتقد است میتوان با مقایسة آنها از روی حدس به وجود رابطهای میان لقب « مصلح الدین » و کنیه « ابو محمد » و اسم « عبدالله » و همچنین لقب « مشرف الدین » با کنیه ابو عبدالله پی برد. (3)
برخی نیز نام کامل سعدی را «مشرف الدین بن مصلح الدین عبدالله» نام برده نه «مصلح الدین». (4) «هانری ماسه» نیز در انتخاب نام او مردد مانده و اینگونه مینویسد: « نام او را مصلح الدین یا بنا به قولی شرف الدین عبدالله یا مشرف الدین عبدالله گذاشتند » . (5)
«یان ریپکا» در کتاب «تاریخ ادبیات ایران» او را «شیخ ابو عبدالله مشرف الدین مصلح، سعدی شیرازی مینامد» . (6)
نتیجة پژوهشهای دهههای اخیر در نهایت این شده که به روایت ابن فوطی ( م 723 هـ ) که معاصر سعدی بوده و با سعدی نامهنگاری داشته است، رضایت دهنده و نام او را مصلح الدین، کنیهاش را ابومحمد، لقبش را مشرف الدین یا شرف الدین و تخلصش را سعدی بدانند. (7)
«تاریخ تولد او از مواردیست که مورد تردید واقع شده و نظریه پردازان با دلایل خاص خود آن را تعیین کرده و بر آن پا فشاری ورزیدهاند.
برای نوشتن زندگی نامة شخصی، میتوان به آثار بر جا مانده از آن شخص و یا شاهدان عینی تکیه کرد و از آنجا که در مورد سعدی افسانهها بسیار است، شواهد عینی وجود ندارد و آنچه که در تعیین تاریخ تولد یاری گراست، نگاه به آثار وبررسی آنهاست.
در آثار سعدی شواهدی که میتواند گویای زمان تولد او باشد وجود دارد که هر ادیبی بنابر نظریة شخصی خود تاریخی بر تولد او ساختهاند. به عنوان نمونه گروهی بنابر، بیان حال سعدی در «دیباچة گلستان» ، تاریخ تولد او را چنین گویند : چون شیخ شب هنگام تأمل ایام گذشته میکرده و به عمر تلف شده تأسف میخورده و این بیتها را مناسب حال خود میگفته:
هر دم از عمر میرود نفسی |
چون نگه میکنم نماند بسی |
ای که پنجاه رفت و در خوابی |
مگر این پنج روز دریابی (8) |
و در پایان دیباچه، زمان اتمام گلستان را به این تاریخ بیان میکند :
در این مدت که ما را وقت خوش بود |
ز هجرت ششصد و پنجاه و شش بود (9) |
پس سعدی در زمان اتمام گلستان 50 سال داشته است و بنابراین تولد او 606 هجری قمری میباشد «محیط طباطبایی» این نظریه را رد کرده و تولد او را حدود 585 قمری میداند» . (10)
برخی نیز تاریخ تولد او را 580 ذکر کردهاند. (11) دکتر «ذبیح الله صفا» تاریخ تولد او را سال 606 هجری میداند . (12) و «الطاف حسین حالی» ادیب و شاعر در اواخر قرن 13 هجری، سعدی را شاگرد نظامیهای «ابوالفرج بن جوزی» بزرگ، در گذشتة سال 597 هجری و صاحب کتاب مشهور «تاریخ المنتظم فی التاریخ الامم و الملوک»پنداشته و طاماتی بدین استدلال یافته که چون سعدی به هنگام در گذشت استادش بیش از 9 سال نداشته، تولد او پیش از 589 هجری بوده است. (13)
بحث در مورد تاریخ تولد سعدی هنوزهم ادامه دارد اما سال 606 قطعی ترین نظری است که پذیرفتهاند و متعقدند سعدی در آن سال در شیراز متولد شده است. (14)
و نیز آنچه دربارة زندگی سعدی بیان شده با تکیه بر آثار او بویژه بوستان و گلستان است. بنابر روایت «تذکرة دولتشاه»پدر شاعر «عبدالله» و در خدمت «سعدبن زنگی» بوده و لقب «سعدی» را او برای خود برگزیده بود. اما بیشتر احتمال دارد خود شاعر به عنوان حق شناسی تخلص« سعدی » را انتخاب کرده باشد. (15) در مورد تخلص سعدی نیز اظهار نظر بسیار است. برخی بر این نظرند که تخلص او مأخوذ او نام « سعد » پسر اتابک ابوبکر است و برخی هم تخلص او را مأخوذ از اسم سعد زنگی پدر اتابک ابوبکر میدانند و محیط طباطبایی نیز معتقد است که تخلص سعدی باید از نسبت خانوادگی او گرفته شده باشد که منسوب به سعدبن عباده خزرجی صحابیست. (16)
او در شیراز و بنابر گفتة خود در خانوادهای فرهنگی به دنیا آمده است:
همة قبیلة من عالمان دین بودند |
مرا معلم عشق تو شاعری آموخت (17) |
او از کودکی تحت تربیت پدر قرار گرفت و از هدایت و نصیحت او بر خوردار گشت. (18)
سعدی در هر داستان موقعیتی را میآفریند تا در آن فضا نکتة اخلاقی را بیان کند اما اگر برخی حکایت را مانند حکایت زیر بتوان واقعی پنداشت، چگونگی سالهای خردسالیاش و اینکه پدرش از کارکنان سادة دیوان بوده و در رفاه بودند را میتوان فهمید: (19)
ز عهد پدر یاد دارم همی |
که باران رحمت بر او هر دمی |
که در طفلیم لوح و دفتر خرید |
ز بهرم یکی خاتم زر خرید |
بدر کرد ناگه یکی مشتری |
به خرمایی از دستم انگشتری (20) |
از مرگ پدر در کودکی اش، سخن میگوید :
مرا باشد از درد طفلان خبر |
که در طفلی از سر برفتم پدر |
بعد از مرگ پدر، ظاهراً در حجر تربیت نیای مادری قرار گرفت. (22) پس از محروم شدن از تربیت پدر شیراز تنها ماند. اما «اتابک سعد» مردی نبود که فرزند خدمتگزار پیشین خود را در سختی رها کند. در سایة توجه اتابک: سعدی که بی گمان بر اثر هوش و ذکاوت پیش رس خود انگشت نما بود به بغداد رهسپار گشت .(23)
او که مقدمات دانشهای ادبی و شرعی را در شیراز آموخته بود برای اتمام تحصیلات به بغداد رفت زیرا در پی لشکرکشیهای خوارزمشاه و ایلغارهای مغول به بغداد رانده شد و در مدرسه نظامیة آن شهر، دانش آموزی را دنبال کرد. (24)
تحصیلات مقدماتی سعدی در مدرسة عالی نظامیة بغداد- که توسط خواجه نظام الملک طوسی در نیمة قرن پنجم هجری در عصر سلجوقی برای پرورش فقیهان شافعی مذهب تأسیس شده بود- صورت گرفت. سعدی در اواخر دهة دوم در سدة هفتم برای تحصیل در آن جا، رحل اقامت ناپایدار افکند و این دوره تا سال 623 هـ.ق دوام داشت.
این مدرسه برای هر طالب علمی کعبة آمالی بود که رسیدن به آرزوهای دین و دنیای خود را در آن مییافت . زیرا این مدرسه، بزرگترین دانشگاه علوم دینی دنیای اسلام بود و نخستین استاد آن، «ابواسحاق شیرازی» (م 476 هـ) پیشوای شافعیان بود که شهرتی جاودانه یافت و او 15 سال قبل از سعدی از فارس وارد عراق شده بود.
ورود به مدرسة نظامیة بغداد در بین سایر مدارس نظام الملکی راحتتر بود زیرا مدارس «مرو» و«بلخ» و «نیشابور» و «هرات» در آتش هجوم تاتار میسوخت و دیگر شهرهای نظامیهای، مانند «اصفهان» شاهد درگیری تعصبات «خجندیان شافعی» و «ساعدیان حنفی» بودند.
دیدار سعدی از «عراق» و اقامت او در «بغداد» با نیمه خلافت دیر پای «ناصر» (575-623هـ ) و خلافت یک سالة پسر و جانشینانش «الظاهر» ( 622-623هـ ) و خلافت «مستنصر» ( 623-640 هـ ) و «مستعصم» آخرین خلیفة «عباسی» ( 640-623 هـ ) تقارن داشته است.
بغداد در آن زمان بیش از سی مدرسه داشت و در بین این همه مدارس، تنها مدرسة نظامیه بود که هر استاد و طالب علم حضور در آنجا را افتخاری میشمرد. مدرسة «مستنصریه» با حمایت مادی و معنوی «مستنصر بالله عباسی» خلیفة وقت برای مذهب اربعه سنیان، با شکوه عظیمی ساخته شده بود ولی نتوانست با نظامیه رقابت کند. مخصوصاً در ایام «مستعصم» ( 640-656 هـ ) کار تجسس در عقاید و تجاوز به آزادی شغلی و فکری دانشمندان به جایی رسیده بود که وزیر، استادان «حنفی» ، «مالکی» شافعی ، «حنبلی» مستنصریه را متعهد ساخته بود که در مجالس درس سخنی از خویش نگویند وتنها به گفتهها و نوشتههای پیشینیان و تکرار مکررات در مسایل مذهبی بسنده کرده و این چنین باب اجتهاد و نقد و نظر را در این دانشگاه بزرگ مرکز خلافت عباسی مسدود کردند. سعدی در چنین فضای فکری و زمان و مکان سیاسی، اجتماعی، بغداد را دیده و فقط در مدرسه نظامیه تحصیل کرده است. (25)
[1] - جلیل تجلیل، ذکر جمیل سعدی. انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366، صص 251-252.